Tirana Festival City - changing the face of Kashar

The Tirana Festival City Project will be located on west side of Tirana near Komuna Kashar, in a commercial area, on Durres Road, 2km from the centre of Tirana and 12km from the International Airport.

Currently the location holds old commercial buildings and warehouses:



Due to the size of the area of this project and facilities offered, this complex may be considered a “parallel city”, where it is expected to offer:

* Residential towers and commercial centre
* Hotel
* High School
* Office Towers
* Cinema
* Park Sport Fields
* Hypermarket
* Restaurants and service areas
* Parking

This is one of the first planned complexes of this size and complexity. Three architects have submitted their designs:

Saranda, e gatshme për të pritur gjysmë milion turistë. Vlora, festivale dhe aktivitete argëtuese

Jugu i Shqipërisë ka çelur zyrtarisht sezonin e ri turistik. E gjithë Saranda dje ka qenë në ditën më të veçantë të saj. Me pjesëmarrjen e gjerë të qytetarëve, të bizneseve dhe institucioneve, nga bashkia e qytetit është organizuar Festa e Detit, duke shënuar kështu çeljen zyrtare të sezonit të ri “Verë 2010”. Në cilësinë e qytetarit të parë të Sarandës, kryetari i bashkisë, zoti Edmond Gjoka, ka përshëndetur të gjithë pjesëmarrësit në festën që e ka quajtur “Dita e Detit”. Gjoka tha se kjo verë do të jetë konfirmim i rritjes së fuqishme të flukseve të turistëve në Sarandë. Sipas Gjokës, Saranda çdo verë bëhet më tërheqëse për flukset turistike. Ai ka vlerësuar trendin e pandalshëm të shtimit numerik të turistëve të saj, që sivjet projektohet të jetë gjysmë milion, nga 412 mijë që ishin vitin e kaluar. Nga kryebashkiaku i Sarandës është vlerësuar se vërehet edhe një cilësi e re turistësh, ndërkohë që ka evidentuar faktin se Saranda është bërë qyteti më i preferuar nga kategoria e të rinjve. Ndërkaq, zëvendësministri i Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, Nikoll Lesi, ka pohuar se “e shpall Sarandën si bashkinë model në Shqipëri për përgatitjen e sezonit veror, në pikëpamje të punës dhe kulturës”. Ai ka folur edhe për një strategji të re të qeverisë, duke thënë se po bëhen të gjitha përpjekjet për të thithur këtë verë në Shqipëri turistë rusë e polakë, që pushojnë aktualisht në vendet fqinje. Lesi u shpreh se qeveria shqiptare destinon 3.7 milionë USD për Portin e Sarandës, ndërkohë që po negociohet për aeroportin e saj. Ndërkaq po dje, në zonën e Plazhit të Ri të Vlorës janë zhvilluar aktivitetet me rastin e ditës së çeljes së sezonit turistik.

Balona, elementë dekorativë me simbolikat e mirëseardhjes së sezonit, si dhe lojëra për fëmijë kanë veshur ambientet e plazhit publik. Ceremonia zyrtare është çelur nga nënkryetari i bashkisë, Edi Leka. Ai ka uruar për një sezon të mbarë, ndërkohë që ka rikonfirmuar këmbënguljen e bashkisë për përfundimin e projekteve të nisura në infrastrukturë. Më pas skena është mbushur nga artistët e “Aulona Festival”, në të cilin kanë marrë pjesë grupe shqiptare nga Kosova, Shkupi, por dhe nga Italia, Rumania, Bullgaria, Polonia, Kroacia etj., që kanë performuar me numrat e tyre më të mirë. Gjithë paraditja është shoqëruar edhe me hedhjet me parashuta të grupit të aeronautikës. Ndërkaq, shoqatat e ndryshme të motoristëve dhe të mjaft të pasionuarve të tjerë të tyre apo automjeteve, i dhanë Vlorës gjallëri, duke e nxjerrë atë nga monotonia e saj e përditshme. Aktivitet e çeljes së sezonit turistik do të zgjasin katër ditë dhe në disa pika të qytetit të Vlorës do të ngrihen podiume për grupet artistike, të cilët do të shfaqin vlerat e tyre dhe të vendeve që ata përfaqësojnë.

Rama prezanton fazën e dytë të punimeve në sheshin “Skënderbej”

Rama prezanton fazën e dytë të punimeve në sheshin “Skënderbej”
"Sfidë e përbashkët me qytetarët, për të sjellë sheshin në shekullin e ri"

Kryebashkiaku Edi Rama, drejtues dhe ekspertë të Bashkisë së Tiranës kanë prezantuar fazën e dytë të punimeve në sheshin “Skënderbej”, fazë e cila ka të bëjë me fillimin e punimeve në tre zona rreth dhe përmes sheshit ekzistues.

1.Do të fillojnë punimet për kanalizimet dhe galerinë nëntokësore, në zonën para Pallatit të Kulturës.
2.Do të fillojnë punimet në galerinë nëntokësore Lindje – Perëndim, në seksionin para Bankës së Shqipërisë, deri në fillimin e rrugës “Luigj Gurakuqi”.
3.Do të fillojë realizimi i punimeve të projektit, në zonën e lulishtes mbas Monumentit.

Kjo fazë e re e punimeve do të kërkojë edhe kufizimin ose devijimin e trafikut, në disa zona të sheshit, për të mundësuar normalitetin e këtyre punimeve.

Duke vënë theksin tek nevoja e bashkëpunimit me qytetarët, tek nevoja e pjesëmarrjes së të gjithëve në këtë projekt, përmes një këmbënguljeje dhe durimi që është i domosdoshëm në këtë fazë, Kreu i Bashkisë së Tiranës u shpreh: “Sot u njohët me prezantimin e detajuar të fazës tjetër të punës e cila tashmë përbën një sfidë të përbashkët edhe me qytetarët, pasi do të fillojmë të menaxhojmë në një mënyrë të ndryshme trafikun rreth dhe përmes sheshit, duke kaluar në pjesë të sheshit që do të bllokohen dhe pjesë të tjera që do të mbeten të hapura për trafikun.

Është një fazë e rëndësishme e punës, sepse në këtë proçes ne jemi duke përgatitur të gjitha kushtet për realizimin e infrastrukturës nëntokësore dhe njëkohësisht kërkojmë mirëkuptimin e të gjithë qytetarëve, për të mundësuar një bashkëpunim me çdonjërin prej tyre, në mënyrë që ky projekt që është një projekt i përbashkët, të jetë një projekt i realizuar brenda të gjitha fazave të parashikuara.

Puna më e vështirë dhe më e ndërlikuar është puna e përgatitjes së infrastrukturës nëntokësore, e hapjes së galerive të shërbimeve të të gjitha rrjeteve të nëntokës dhe njëkohësisht e krijimit të asaj baze të domosdoshme, për të pasur nesër gati pjesën arkitektonike dhe artistike.

Unë dua të vë theksin tek nevoja e bashkëpunimit me qytetarët, tek nevoja e pjesëmarrjes së të gjithëve në këtë projekt, përmes një këmbënguljeje dhe durimi që është i domosdoshëm në këtë fazë.

Ndryshimi i rrugëve të qarkullimit do të bëhet me faza, nuk do të ketë një bllokim të menjëhershëm dhe tërësor të sheshit, sepse kjo do të dëmtonte seriozisht të gjithë rrjedhshmërinë e trafikut në Tiranë dhe do ta bënte praktikisht të pamundur qarkullimin.

Është një ndryshim që do të fazohet pjesë – pjesë, në koordinim të plotë me Policinë Rrugore, e cila ka të gjithë eksperiencën por edhe disponibilitetin për të garantuar këtë proces dhe është një domosdoshmëri për të bërë të mundur që punimet të vazhdojnë të kryhen, me një ritëm të lartë dhe njëkohësisht rrjedhshmëria e trafikut të mos pengohet, në masën që ta bëjë të pamundur qarkullimin rreth sheshit.

Unë nuk dua të hyj në asnjë polemikë, e kam thënë që në krye të herës dhe e përsëris. Ky është një projekt madhështor, një projekt ambicioz, një projekt i ndërlikuar, është një projekt shumëqendror për kryeqytetin, por edhe për të gjithë shqiptarët që jetojnë në Tiranë apo që jetojnë në Shqipëri e jashtë Shqipërisë dhe këtu duhet bashkërendimi i të gjitha forcave dhe njëkohësisht duhet një energji pozitive. Çdo energji negative dhe destruktive nuk është në të mirën e kësaj pune, që e unë e konsideroj si një punë të përbashkët. Ndërtimi që ne kemi filluar, ndërtimi i sheshit, duke marrë në konsideratë rëndësinë historike dhe duke vlerësuar aspektin tradicional, por edhe duke sjellë tashmë këtë shesh në shekullin e ri, është ndërtimi i një vepre e cila nuk ka asnjë arsye të bëhet pjesë e një polemike të ditës, që fillon me ditën dhe mbaron me ditën”

Pas fazës fillestare të punimeve që u fokusua në zonën e Monumentit të Skënderbeut, tani fillon një aktivitet i ri punimesh.

Segmentet rrugore të cilat do të mbyllen gradualisht për trafikun, në këtë fazë të punimeve do të jenë:

1.Vazhdimi i rrugës së Kavajës para Bankës së Shqipërisë.
2.Pjesa kaluese e sheshit, në zonën midis lulishtes përpara Bankës së Shqipërisë dhe Monumentit të Skënderbeut.
3.Kufizimi i lëvizjes së automjeteve, në kalimin para Pallatit të Kulturës.
4.Kufizimi i lëvizjes së automjeteve, në kalimin para Muzeut Kombëtar.

Ky plan qarkullimi ka si pjesë përbërëse:

• Fillimin e funksionimit të Unazës së Vogël, në pjesën perëndimore të saj (seksioni mbara Muzeut Kombëtar), me një drejtim lëvizje, duke siguruar rrjedhshmërinë e qarkullimit të automjeteve;
• Hapjen e trafikut për automjetet në Urën e Re, në hyrje të rrugës “Dëshmorët e 4 Shkurtit”, me qëllim plotësimin e Unazës së Vogël;
• Ndryshimin e drejtimit të lëvizjes në rrugën “Qemal Stafa” (rruga “Dëshmorët e 4 Shkurtit” do të bëhet me dy drejtime lëvizjeje);
• Heqjen e parkimeve ne rrugën “Mine Peza”, nga të dy krahët;
• heqjen e parkimeve në rrugën “Dëshmorët e 4 Shkurtit” në një krah;
• Heqjen e parkimeve e cila përfshin rrugën “Abdi Toptani”;
• Në rrugën mbrapa Pallatit të Kulturës;
• Reduktimi i parkimeve, në rrugën midis Bankës së Shqipërisë dhe selisë së PS-së.

Ja sa kushton një apartament në 32 zonat e kryeqytetit

Tabela në euro për çmimet e banesave në Tiranë

Sa kushton një apartament në kryeqytet

Kriza që ka mbërthyer sektorin e ndërtimit, nuk ka ndikuar në uljen e çmimeve të apartamente në kryeqytet. Sipas agjencive të imobilare, shitjet më të shumta dhe kërkesat e qytetarëve për të blerë apartamente janë në periferi të kryeqytetit, pasi aty mund të gjesh apartamente të cilat kushtojnë më pak në krahasim me apartamentet brenda unazës. Gazeta “Tirana Observer” boton sot të gjitha çmimet aktuale të apartamenteve për metër katror në Tiranë.
Çmimet
Çmimet e apartamenteve në kryeqytet vazhdojnë të mbeten të kripura, megjithëse kërkesa për blerje është ulur me rreth 70 për qind. Qendra dhe zona e ish- bllokut janë dhe zonat ku çmimet e apartamenteve arrijnë rekordin. Pra metri katror në këto dy zona, arrin deri në 2 mijë euro. Më pas ndiqet nga zona e liqenit, ku çmimi për metër katror arrin deri në 2000 euro. Ndërkohë në Tiranën e re, Selitë dhe në Komunën e Parisit, çmimet e apartamenteve, variojnë nga 600 euro deri në 1500 euro për metër katror. Tek Fresku, çmimet e apartamente variojnë nga 500 deri në 800 euro për metër katror. Ndërsa në periferi të kryeqyteti,t çmimet e shtëpive arrijnë deri në 400 euro për metër katror deri në 900 për metër katror. Sipas Shoqatës së Ndërtuesve, pavarësisht krizës, i kanë mbajtur çmimet konstante dhe se nuk planifikojnë ti ulin ato.
Marrja e lejes së ndërtimit
Çdo firmë e cili kërkon të marrë lejen e ndërtimit, duhet të plotësojë 15 dokumentacione. Ku nga këto, 8 dokumente nevojiten për zbardhjen e lejes së ndërtimit në Këshillin e Rregullimit të Territorit. Këto dokumenten ndërtuesi duhet ti dorëzojë në Bashki. Dokumentet e nevojshme për marrjen e lejes së ndërtimit janë formulari nr.3, formulari nr.2 i lejes së aprovuar të sheshit të ndërtimit, kontrata noteriale midis pronarit të truallit dhe firmës së ndërtimit, si dhe licenca e noteruar e firmës së ndërtimit brenda afatit të përdorimit, deri te të dhënat e studimit inxhinier –sizmologjik për sheshin ku do të bëhet ndërtimi.

Dokumentet e nevojshme për pajisjen me leje ndërtimi

1. Formulari Nr.3
2. Projekti teknik i arkitekturës ku jepen të saktësuara planimetritë, prerjet dhe fasadat teknike me materialet e veshjeve të tyre. Projekti të sillet në CD.
3. Relacion nga arkitektit për projektin
4. Plani i organizimit të punimeve + grafiku i punimeve, në tre kopje (bashkangjitur projekt zbatimit, i firmosur nga drejtuesi teknik i subjektit ndërtues me firmë origjinale)
5. Studimi gjeologo- inxhinjerik
6. Studimi sizmik për objektet mbi 8 kat
7. Kontrata sipërmarrjes midis pronarit të truallit dhe firmës së ndërtimit e cila duhet të jetë brenda afatit të shqyrtimit të kërkesës për leje ndërtimi. Ajo duhet të jetë origjinale ose fotokopje e noterizuar.
8. Aktmarrëveshje midis investitorit dhe subjektit ndërtues(nëse ka)
9. Licenca e noteruar e firmës së ndërtimit brenda afatit të përdorimit dhe brenda kategorisë përkatëse.
10. Planimetria e sistemimeve të jashtme e plotësuar me kuota altimetrike në shkallën 1:200, në 3 kopje (bashkangjitur projekt zbatimit , e firmosur nga projektuesit me firmë origjinale).
11. Plani i piketimit të objektit në shkallën 1:200
12. Certifikata e pastërtisë nga Inspektoriati i Mjedisit Urban, dokument i cili jepet firmës ndërtuese për të vërtetuar që ky subjekt nuk ka detyrime të pashlyera.
13. Vërtetim nga Ndërmarrja e Tregjeve dhe Taksave pranë Bashkisë së Tiranës, dokument i cili i jepet firmës ndërtuese për të vërtetuar që ky subjekt nuk ka detyrime të pashlyera.
14. Fotokopje e noteruar e licencave të projektuesve brënda afatit të përdorimit (arkitekt, konstruktor, elektrik hidrosanitar dhe ngrohje ventilim).
15. Konfirmim te formulari 3/1 nga PMNZSH për mbrojtjen nga zjarri
Për zbardhjen e lejes së ndërtimit, pas vendimit të lejes së ndërtimit nga KRRT-ja.
1. Projekt zbatimi i plotë në tre kopje(sipas vendimit, formularit dhe genplanit të Lejes së Ndërtimit) i arkitekturës, i firmosur nga arkitekt
2. Në projektin e zbatimit të jepen të saktësuar tipet e apartamenteve, sipërfaqet për secilin tip dhe sasia e tyre, për çdo objekt me destinacion banese dhe sipërfaqet e ambienteve me destinacion shërbime. Për objektet, vizatimet e të cilëve janë përpunuar në kompjuter, të sillen në CD vizatimet e planimetrive të objektit.
3. Projekt zbatimi i plotë në një kopje i projektit konstruktiv, elektrik, hidrosanitar, ngrohje –ventilim. (i firmosur nga projektuesit me firmë origjinale, i shoqëruar me tabelën e fletëve për secilin projekt)
4. Llogaritjet bazë të konstruksionit të firmosura nga konstruktorët me firmë origjinale. (bashkangjitur projekt zbatimit, e firmosur nga projektuesit me firmë origjinale.
5. Relacion teknik shpjegues i projektit konstruktiv, elektrik, hidrosanitar dhe ngrohje ventilim të firmosur nga projektuesit përkatës. ( 1 kopje)
6. Preventivi i hartuar mbi bazën e çmimit mesatar për metër katror , deklaruar nga E.K.B. Ky në tre kopje i firmosur nga projektuesit me firmë origjinale.

Dokumentacion për leje shfrytëzimi
1) Fotografi të fasadave të objektit, fletë A-4.
2) Relacion i kolaudatorit për zbatimin e projektit (ku përveç të tjerave, të reflektohen të gjitha ndryshimet nga projekti i miratuar, nëse ka).
3) Licenca e kolaudatorit.
4) Relacion i supervizorit (mbikëqyrësit të punimeve), mbi zbatimin e objektit.
5) Licenca e supervizorit (mbikëqyrësit të punimeve).
6) Situacion përfundimtar i vlerës së punimeve të kryera në objekt.
7) Licenca e drejtuesit teknik (zbatuesit të punimeve).
8) Vendimi i K.RR.T-së për sheshin e ndërtimit .
9) Formulari i sheshit të ndërtimit.
10) Planimetria e sheshit të ndërtimit të objektit. Shesh ndërtimi.
11) Vendimi i K.RR.T-së për leje ndërtimit .
12) Formulari i lejes së ndërtimit.
13) Planimetria e sheshit të ndërtimit të objektit. Leje ndërtimi.
14) Projekti arkitektonik i miratuar nga Bashkia (me vulat përkatëse).
15) Licencat e grupit të projektimit:
16) Aktet e kontrollit për fazat e ndërtimit të objektit.
17) Kontratat e sipërmarrjes ndërmjet palëve:
18) Akt-kolaudimi nga ndërmarrja e ujësjellës-kanalizimeve, që vërteton se subjekti ndërtues ka kryer zbatimin e punimeve të furnizimit me ujë dhe shkarkim të rrjetit të K.U.Z sipas projektit të miratuar nga kjo ndërmarrje.
19) Proces-verbal nga K.E.SH. sh.a, Filiali Elektrik i Qytetit Tiranë, i cili vërteton se objekti është marrë në dorëzim nga Filiali Elektrik.
20) Vërtetim nga Drejtoria e Pastrimit mbi vendosjen e pikave të hedhjes së mbeturinave.
21) Certifikatë Pastërtie e lëshuar nga Drejtoria e Kontrollit të Territorit Urban.
22) Akt-Teknik nga sektori PMNZSH-së, pranë Prefektit të Qarkut Tiranë.
23) Vërtetim nga Drejtoria e Përgjithshme e Taksave dhe Tarifave Vendore për shlyerjen e detyrimeve vendore.
24) Relacion mbi zbatimin e instalimeve hidrosanitare dhe instalimeve të ngrohjes të zbatuara në objekt, (e përgatitur nga inxhinieri përkatës që ka ndjekur zbatimin).
25) Licenca e inxhinieri hidrosanitar zbatues.
26) Relacion Teknik mbi zbatimin e punimeve elektrike në objekt, (e përgatitur nga inxhinieri përkatës që ka ndjekur zbatimin).
27) Licenca e inxhinieri elektrik zbatues.
28) Licenca e subjektit ndërtues.

Tatimi
Të gjithë personat që shesin një apartament, do të tatohen në masën e 10 për qind të fitimit kapital të realizuar. Pra, nëse një individ do të shesë një apartament, atëherë ky individ do të paguajë 10 për qind të diferencës së vlerës së shitur të apartamentit me vlerën e blerjes së apartamentit nga individi. Individi që kalon të drejtën e pronësisë mbi pasurinë e paluajtshme, paguan tatimin para kryerjes së regjistrimit të kësaj pasurie. Pasuria e paluajtshme nuk regjistrohet pa provuar pagimin e detyrimit pranë zyrave vendore të Regjistrimit të Pasurive të Paluajtshme. Ndërkohë banesat e ndërtuara para vitin 1995 dhe nuk kanë vlerën e blerjes, atëherë vlera minimale e blerjes do të merret kostoja mesatare për metër katror e sipërfaqes së shfrytëzueshme e përcaktuar nga Enti Kombëtar i Banesave.

Shembulli
Një shoqëri ndërtimi i ka shitur individit A një apartament me vlerën e 6 milionë lekëve

Individi A pas disa vitesh ia shet apartamentin individit B në vlerën e 8 milionë lekëve

Individi A do të tatohet me 10 për qind të diferencës midis vlerës së shitjes (8 milionë lekë) dhe vlerës së blerjes (6 milionë lekë)

Pra 10% x (8.000.000 - 6.000.000)=200.000 lekë

200.000 lekë do të jetë tatimi i të ardhurave personale nga kalimi i pronësisë.

Çmimet e apartamenteve

Qendër 1.500-2.000 euro/m2

Kinema “Agimi” 1300-1400 euro/m2

Selvia 900-1500 euro/m2

Ish blloku 1500-2000 euro/m2

Myslym Shyri 1000- 1300 euro/m2

Rruga “Muhamet Gjollesha” 1.000-1.400 euro/m2

Rruga “Naim Frashëri” 850-1200 euro/m2

Zona e Zogu i Zi 900-1200 euro/m2

Rruga “Kongresi i Lushnjës” 1000-1500 euro/m2

Kompleksi Dinamo 900-1300 euro/m2

Rruga e Kavajës 700-1300 euro/m2

“21 Dhjetori” 900-1200 euro/m2
Stacioni i Trenit 800-1000 euro/m2

Komuna e Parisit 800- 1400 euro/m2

Zona e Parkut të Autobusëve 700-1100 euro/m2

Rruga “Sami Frashri” 900-1700 euro/m2

Tirana e Re 800-1400 euro/m2

Zona e Liqenit 800-2000 euro/m2

Rruga “Njazi Meka” 800-900 euro/m2

Unaza e Re 400-600 euro/m2

Rruga “Ali Demi” 550-900 euro/m2

Rruga “Arben Brocaj” 850 euro/m2

Rruga “Njazi Meka” 800-900 euro/m2

Tregu i Madh 600-800 euro/m2

Ish-Fusha e Aviacionit 650-850 euro/m2

“Hasim Vokshi” 800-950 euro/m2

Rruga “Don Bosko” 600-900 euro/m2

Selitë 600-900 euro/m2

Fresku/Porcelan 450-800 euro/m2

Zona e Yzberishtit 400-600 euro/m2

Zona e Kinostudios 700-900 euro/m2

Zona e Kombinatit 450-800 euro/m2

Lapraka 500-690 euro/m2

70
Për qind
është ulur kërkesa për blerje të apartamenteve në kryeqytet. Ndërkohë, ndërtuesit edhe për shkak të blerjes së paktë, çmimet e apartamenteve i kanë mbajtur konstante. Sipas agjensive imobilare, kërkesa për blerje dyqanesh është pothuajse në zero.

20
Për qind
e tatimit mbi vlerën e shtuar, e paguajnë kompanitë e ndërtimit, pavarësisht se realizojnë 10 për qind të Prodhimit të Brendshëm Bruto, si pasojë e praktikave të taksave referuese.

TiranaObserver

Bashkia e Tiranës nis rindërtimin e sheshit “Skënderbej”

Ka nisur sot në Tiranë puna për rindërtimin e Sheshit Skenderbej. Kryetari i Bashkisë së Tiranës, Edi Rama ishte prezent në inagurimin e punimeve ku bëri me dije edhe disa detaje të projektit, por edhe të prakticitetit. Ajo ç'ka është problem, tha ai, është trafiku, pasi qytetarët mund të hasin në vështirësi, por kërkoi mirëkuptim, pasi bëhet fjalë për një projekt madhor.

Sot sheshi ishte i rrethuar me rrjetë teli dhe pothuaj i pakalueshëm për makinat. Rama tha se "pikërisht trafiku na ka penguar t'a nisim këtë investim më parë, pasi godina e INSIG është ende e pashpronësuar, por do punohet paralelisht për shponësimin e saj". Me prishjen e kësaj godine lirohet totalisht rruga dhe bëhet i munduar devijimi i trafikut përmes asaj që njihet si unaza e vogël e kryeqytetit.

Në fjalën e tij Rama u shpreh se "ky është një projekt i madh dhe i ndërlikuar që realizon bashkia pas një ecurie të gjatë për të ardhur deri këtu. Kjo nisi me një konkurs të veçantë, që u konkludua me fitimin e studios arkitekturoree belge '51N4E', më pas me një financim bujar prej 4.3 miliard Euro, të Emirit të Kuvajtit, dhe me përzgjedhjen e një firme serioze si Mak Albania dhe një supervizori austriak".

"Vendi ku jehon historia do të jetë edhe pasqyrë e shekullit të ri", tha Rama, duke shtuar se kjo do të jetë vetëm hapësira e qytetarëve. Projekti është i ndërlikuar dhe do të zgjasë në kohë pasi do ketë edhe një infrastrukturë të mirëfilltë nëntokëse që do të kërkojë kohë dhe investime po aq sa infrastruktura mbitokësore. Ujrat që do të përdoren në shesh, si për shatërvanin, për vaditjen e pemëve, apo për të organizuar lojra për fëmijët, do të jetë ujë shiu që do të përpunohet dhe do të përdoret më pas. Rama kujtoi edhe detajin tjetër të projektit, gjelbërimin me të cilin do të jetë i rrethuar sheshi.

Rama pranoi se kompleksiteti i projektit do të sjellë vështirësi për trafikun. Si fillim nuk do të bllokohet i gjithë sheshi por do të punohet në blloqe pune më pas me hapjen totale të unazës së vogël që është zënë nga godina e INSIG, sheshi "Skenderbej" nuk do të jetë më i makinave. Rama nuk dha afate kohore se kur përfundon ky projekt gjigand, por tha se punimet janë komplekse, ç'ka nënkupton se duan kohë të realizohen.

Projekti i plotë i 51N4E: Ja si do të jetë Sheshi

Qendra e Tiranës është konceptuar si një park, ose si një shmangie e kaosit siç e cilëson arkitekti që paraqiti projektin. Sheshi do të rrethohet nga një panteon bimësie dhe do të jetë i mbrojtur dhe i padukshëm deri në momentin që hedh hapin brenda tij. Asnjë nga ndërtesat ekzistuese nuk do të shembet, monumeti Skënderbeu në kalë, Opera e Baletit, Muzeu Kombëtar, Banka e Shqipërisë dhe Xhamia do të jenë të gjitha aty, por të rifreskuara dhe të kompozuara.

"Asnjë monument apo identitet nuk do të mëvehtësohet: por të gjithë nënvizohen rreth e rrotull hapjes së sheshit, duke përfaqësuar një të kaluar të përbashkët mbi të cilën mund të ndërtohet", shjegon arkitekti.

Masterplani propozon ta shkëpusë trafikun nga sheshi dhe të krijoje një shesh këmbësoresh me konstruksione të reja.

Brezi, pjesa anësore e sheshit është njëherësh një tërheqje në vetvete. Ai përmban kopshte, mjedise të hapura për aktivitete, bare dhe kafe. Skajet e sheshit do të jenë një unaze hapësirash dhe atmosferash të ndryshme. Kjo unazë do të jetë një pjesë natyrale e Bulevardit Dëshmorët e Kombit.

Brezi do të strehojë kryesisht programe publike, disa ekzistuese, të tjera të alternuara, e disa të tjera të reja:

Ndërtesa e Operas do të plotësohet me një hyrje në përmasa të mëdha duke mbuluar oborret e jashtme ekzistuese, për të shërbyer për kongrese dhe ngjarje te rëndësishme.

Xhamia kornizohet nga një dysheme e re, pak më e ngritur për ti dhënë asaj vetë më shumë hapësire dhe për ta bërë të duket sikur është ulur mbi një qilim madhështor.

Ndërtesat e ministrive janë trajtuar në një linjë me kopshtin e fundosur, duke shtuar pemë të mbjella që mbulojnë gjithë hapësirën e kopshtit dhe të rrugës.

Teatri i Kukullave e gjen veten në shesh dhe lidhet me një hapësire të re të ndërtuar përpara tij duke ripërdorur pemët ekzistuese.

Banka Kombëtare, merr se fundi vëmendjen që meriton, duke shmangur çdo ndërhyrje vetëm duke ndryshuar platformën përpara saj.

Qendra Tregtare ngjitur me bankën është ripropozuar. Ndërtesa është e ngritur nga toka për të lejuar një hapësire e cila krijon një hyrje të madhe në shesh, duke kornizuar njëherësh kolonadën e ndërtesës se Operës.

Funksionet tregtare plotësohen nga një hapësire ekspozitash për ngjarje kulturore.

Hapësira kulturore do të menaxhohet nga qyteti dhe mund të bëhet partner konkurrent i Galerisë Kombëtare të Arteve. Edhe pse teknikisht i përjashtuar nga konkurrimi, ripropozimi i këtij projekti është pjesë integrale e zhvillimit të ri të sheshit.

Lidhja e Muzeut Kombëtar me vendin ku qëndron është ndryshuar duke riorganizuar shkallët kryesore. Fasada e tij një-dimensionale do të ndryshohet në një tipografi multidireksionale.

Kulla Qytetare (the Civic Tower) do të jetë për shërbime publike të qytetit, ku qytetaret e Tiranës mund të shkojnë për ceremonitë e jetës së tyre, si martesa, ardhja në jetë e një fëmije, etj. Ndërtesa jo vetëm do të përmbajë këto shërbime por do të ketë edhe ballkone publike që shohin sheshin dhe qendrën e qytetit.

Një detaj tjetër i rëndësishëm është se sheshi nuk do të i sheshtë. Ç'ka do të thotë se sheshi do të jenë si kodrinëz me ngjitje të butë në qendër (pjerrësia 3 %). Pjesa e mesit do të arrijë deri në 2.3 m mbi lartësi, krahasuar me skajet.

Ai do të jetë i pajisur me një seri tiparesh ujore, sheshi mund të mbushet ose të thahet. Ky mekanizëm krijon një konstelacion gjithmonë në ndryshim gropash, pellgjesh dhe njollash reflektuese.

Pamja e sheshit lidhet me rrethanat dhe ngjarjet, me motin apo stinët... Sheshi mund ta ndryshoje fytyrën e tij totalisht: nga monumentale, boshllëk zyrtar, në konfuzionin e një bregu artificial. Prezenca e ujit përkohësisht mund të aktivizoje njërin nga skajet ose mund të fokusohet në vetë sheshin. Parë nga skajet, pjesë të sheshit papritur mund të mbushen me fragmente refleksesh të ndërtesës dhe qiellit.

Sheshi nuk bëhet "më i njerëzishëm" duke reduktuar shkallën e tij: ai bëhet tërheqës nga çfarë ofron, njëherësh brenda e jashtë tij. Ditën, brezi i tij do të ofrojë komfort, hije dhe mbrojtje. Sheshi vetë do të jetë disi sfidant, duke ofruar një eksperiencë provokuese. Sheshi do të mbushet nga skajet por asnjëherë pa tension. I parë nga hija, qendra përherë do të ndjehet si tepër e ndriçuar. Ndërsa lenë zonën e hijes dhe hyjnë në shesh, gjithkush do të ndjejë një ndryshim të menjëhershëm të diafragmës në sytë e tij. Duke e përshkuar atë, disa njolla gjithmonë do të duken të lagura duke i detyruar njerëzit të ndryshojnë shtegun që po ndërmerrnin.

Natën, sheshi do te jete e kundërta e tij: i ndriçuar fort përreth brezit, duke krijuar një zonë muzgu në qendër. Të qenurit në qendër të qytetit do të jetë një moment që do të jetë vështirë të harrohet.

Fier, projekt për mullinj me erë

Pak dit pas deklarats s Kryeministrit t vendit, Sali Berisha, lidhur me interesin e Italis pr investime n energji, n Qarkun e Fierit, sht shfaqur nj projekt ambicioz me objekt prodhimin e energjis.
Bhet fjal pr firmn “Reuint”, me qendr n Firence t Italis, e cila mendon t ndrtoj impiante pr prodhimin e energjis me ann e ers.

Projekti parashikon ndrtimin e 60 kullave n 7 komuna t Qarkut t Fierit. N komunat dhe fshatrat ku do t ndrhyhet me kt projekt sht punuar prej dy vjetsh pr matjen e drejtimit dhe shpejtsis s ers, ndrsa fundjavn e kaluar kompania italiane “Reuint” si dhe ajo shqiptare “R.E.Qima Albania” sh.p.k kryen prezantimin final t projektit te banort e zons. Toka ku do t ndrtohen kto impiante do t’u merret me qira banorve nga kompania q do t ndrtoj shtyllat.

Kullat e ers do t ndrtohen n Komunat Levan, Frakull, Cakran, Qendr, Ballsh, Kut e Fratar. do kull do t ket fuqi t instaluar 2 megavat dhe i gjith projekti synon t shtoj kapacitete prodhuese prej 120 MW.

Nj nga zonat e prfshira n projekt sht Komuna Qendr n Mallakastr. Kryetari i Komuns Qendr, Agron Kapllanaj, sht shprehur se: “Nga kompanit implementuese sht zgjedhur fshati Belishov, i cili ka t gjith parametrat teknik pr ngritjen e mbi 30 miniturbinave q do t prodhojn energji me an t ers”.

“Pr kt projekt sht punuar dy vjet n zonn e Belishovs dhe dje, n prezenc t banorve t komunitetit, ku n truallin e tyre do t ndrtohen centrale pr prodhimin e energjis elektrike me an t shfrytzimit t ers, sht zhvilluar nj takim informues lidhur me impaktin ambiental t investimit”.

Verbëria e arkitektëve

Arkitekturë / Objekte të rëndësishme të Bulevardit monumental të Tiranës po i nënshtrohen një autopsie të kobshme. Arkitektët mbyllin sytë edhe me atë që po ndodh në Sheshin Italia. Propozimet dhe ndërhyrjet në të ashtuquajturën arkitekturë e okupatorit, përveçse të shëmtuara dhe fodulle, cenojnë hapur çdo lloj etike profesionale
Shpeshherë flasim për "mbrojtje të monumenteve". Dhe kryesisht ne vetë jemi të parët të çmagjepsur nga përralla ose rrëfimi në fjalë. Eposi i mbrojtjes së monumenteve vjen ende sot e kësaj dite si një retazh i së "shkuarës sonë të lavdishme", e po kësisoj përbuzet e shpërfillet po aq sa e "shkuara jonë e lavdishme".

Ngatërresa është ende e dukshme dhe nëpër këmbë. Fryma e importuar prej së largëti nga kohërat, se ajo që vlen të mbrohet e të restaurohet duhet të jetë domosdoshmërisht autoktone-origjinale, vjen e ndërthuret me figurën e vetëkonceptuar të restauratorit shqiptar, si fillimisht arkeolog e më pas njohës i vetëm arkitekturës kombëtare shqiptare.

Në mos vetëm i banesës autoktone shqiptare dhe i tipologjisë së vetme të kishës apo xhamisë cilësuar "monumente kulture" e që për fat i shpëtuan kazmës shkatërrimtare të viteve '60. I induktuar në frymën shqiptare apo në suazat e arkitekturës shqiptare si një haraç paguar "historisë" por aspak arkitekturës, edhe sot e kësaj dite konfuzioni është sheshit dhe gëlon posaçërisht në gji të profesionistëve.

Sa ç'është i lartë edhe konfuzioni mbi termin "monument" dhe "mbrojtje e monumentit" që vetvetiu përjashton termin mbrojtje e "arkitekturës".
Si kurrë ndonjëherë, vëmendja e arkitektëve shqiptarë është drejtuar kundrejt së ardhmes dhe kjo padyshim është edhe një nga arsyet më kryesore të kësaj verbërie.

Egoja e theksuar intelektuale për "risi formale" është zhvilluar edhe për vetë faktin se çdo gjë e krijuar më parë ose më saktë, e asaj pjese të fondit shqiptar që nuk është posaçërisht "beratase" apo "gjirokastrite" konsiderohet si e "hapur për diskutim" ose e thënë ndryshe, që mund t'i vihet dorë.

Kjo shpjegon dhe faktin sesa ethe për ndryshim e transformim ngjallin haptazi konkurse kombëtare apo ndërkombëtare dedikuar shkurt dhe drejtpërdrejt pothuajse gjithçka, asaj arkitekture që na ofron me bollëk sofra e qendrës së kryeqytetit tiranas.

Problemi nuk qëndron tek riaktualizimi apo përshëndoshja me funksione të reja që janë kërkesë legjitime e kohës, e kësisoj të pashmangshme, por tek fakti që së paku shpërfillet hipoteza apo mundësia për marrjen në konsideratë e restaurimit si ndërhyrje me po të njëjtat atribute sa ç'është edhe ajo e arkitekturës konceptuar mirëfilltazi.

Në rrezikshmëri të lartë përkundrejt injorancës, janë objekte pafund

Shumica e tyre janë lënë jashtë vullnetit restaurator apo mbrojtës, jo vetëm për indiferencë falas, por edhe për një përçmim të hapur kundrejt së ashtuquajturës arkitekturë të "okupatorit" të çfarëdolloj flamuri qoftë, e sidomos kjo e realizuar pas pavarësisë e këtej. Madje në këtë pikë, meken edhe tekstet shkollore, "maketet" e arkitekturës, disertacionet etj. Meken edhe kundrejt asaj arkitekture të realizuar nga vetë ne, gjatë viteve të mëvona.

Dëshira për një klasifikim të saj, analizë, apo edhe vetëm thjesht njohje, i lë arkitektët e rinj e të vjetër nën mëshirën e autodidaktit profesional e gjysmak në formim, duke mos patur mundësinë konkrete e reale të eksplorimit të teorisë së arkitekturës e duke ia dedikuar veten, shpeshherë verbazi, vetëm praktikimit të saj. Është njësoj sikur të jenë duart pa mendjen...

Sidomos objektet italiane. Duke patur parasysh faktin që një rilindje e dytë e vendit filloi pikërisht me formulimin e atij që u quajt "Shteti i parë shqiptar" gjë që koincidoi edhe me ndërhyrjen italiane në shumë skaje të jetës. Për këtë arkitekturë, sidomos atë "të ultën", tërthorazi nuk është treguar ndonjëherë vëmendje, pavarësisht se në trupin e qyteteve tona më të qytetëruara e padyshim të Tiranës vetë si metropol, ajo vazhdon ende të konsistojë në shkallë të lartë vetë indin bazë të qytetit.

Por edhe më i rëndë paraqitet kazusi i qendrës dhe i shtyllës kurrizore tiranase. Pra, bëhet fjalë për Bulevardin Dëshmorët e Kombit, që ndryshe shërben edhe si korridor shpërndarës i gjithë objekteve kryesore politiko-administrative dhe shpirtërore që i anashngjiten atij.

Nën sytë e lodhur të qytetarëve të shumtë të cilët janë të detyruar për nga vetë mënyra sesi është organizuar qyteti, jo vetëm të bëjnë shpeshherë "homazh" përgjatë objektesh kryesore si Kryeministria, Parlamenti, Presidenca, Qendra Ndërkombëtare e Kulturës (ish-Piramida), Kompleksi Ministror, Muzeu Historik Kombëtar, Pallati i Kulturës, Banka Kombëtare Tregtare, ish-Pallati i Kongreseve, etj..

Pra, përgjatë pothuajse të gjitha emblemave të "panteonit" tiranas, por edhe të përdorin rrugëtimin ndanë tyre, duke kryer paralelisht pothuajse të gjitha ritualet e rëndomta apo jo të jetës së përditshme, përkundrejt gjithë plejadës (ato që kemi) simbolike e shpirtërore të kombit.

Porse, çka ai shikon, nuk është veçse një parodi e lënies në dorë të fatit. Një listë e gjatë e tyre popullon hit paradën e turpshme të objekteve që këlthasin për mbikëqyrje. Shumë prej tyre prej kohësh po i nënshtrohen një lloj make up-i zhubravitës, e për të mos thënë më keq, ndërhyrjesh kirurgjikale që shpesh i ngjajnë autopsive.

Lista fillon kobshëm. Ish- Piramida, Pallati i Kulturës, Muzeu Historik Kombëtar, ish-Hotel Dajti, kompleksi Nënë Tereza, ish-Pallati i Kongreseve, etj..
Shumë projekte që propozohen për rikonstruksion të tyre kanë gabime trashanike që në gjenezë. E përpos gjithë kësaj, janë riprojektuar me një mbivendosje funksionesh të rënduara artificialisht dhe të pakuptimta, që do i shndërrojnë ato përfundimisht në mumje të sfiguruara rëndë.

Në materializim të zbaticës mendore e ideore që sjell ujë pikërisht aty ku nuk duhet, jo aq të pakta janë edhe gafat kuptimore ose të identifikimit të "shpirtit të vendit", të të ashtuquajturit "genius loci", për përdorim imediat dhe bombastik.

Këtë e vërtetojnë më së miri iniciativat e ndërmarra së fundmi, për shndërrim dhe shumë përdorim edhe të atij sheshi të ngarkuar për nder të shenjtores, të quhet "Nënë Tereza". Mirëfilltazi ky shesh lind në 1939 (sipas Planit për Rrugën e Perandorisë) si shesh urban dedikuar rinisë, dhe mbart firmat e ark.

herardio Bossio-s dhe të inxhinierit Ferdinando Poggi. Sforcoja e deklaruar bujshëm për shndërrim të këtij sheshi në një "ikonostas" absurd e grotesk të kombit, i ka këmbët në çka u përpoq të ndriçohej më lart.

Për ta sjellë pak më afër se çfarë propozohet realisht, është i detyrueshëm një ekskurs sado i shpejtë historik.

Në suazat e formulimit të Tiranës "fashiste" si dy pjesë të veçanta por të lidhura nga një zemër e gjallë pulsuese, Tirana e Vjetër dhe Tirana e Re do të funksiononin të lidhura bashkë si nëpërmjet një kordoni ombelikal gjatë gjithë gjatësisë së bulevardit kryesor për të rrahur fort në dy qendra.

E para zemër për Tiranën e vjetër, fokusohej në Sheshin Skënderbej, ndërsa e dyta zemër për Tiranën e re, fokusohej në një kompleks të mirëfilltë politik, arsimor e sportiv.
Sheshi i ri, shesh dedikuar pra rinisë ose ardhmërisë së kombit, ishte idealist përkundrejt atij materialist të qendrës, e po ashtu, si rrallë ndonjëherë në historinë e ndërtimtarisë shqiptare, është pothuajse i vetmi shesh i konceptuar e projektuar (dizenjuar) integralisht. Një vizatim i qartë planor e urban me një përkufizim të qartë arkitekturor objektesh që e konturojnë.

Simbioza dhe dualizmi është i pastër. Janë objektet (arkitektura) që konfigurojnë sheshin, po aq sa ç'është forma e sheshit që i bën objektet të jetojnë. Metafizikës hapësinore të rregullt e të mirekuilibruar (raporti boshllëk-ndërtim) i bashkëngjiten vijat puriste me reminishenca neoklasike të arkitekturës më të lartë të realizuar ndoshta ndonjëherë në Shqipëri. (Ndjesë, egos bashkëkohore për arkitekturë por e vërteta duhet njohur dhe pranuar.)

Korpuset e lidhura pranë janë të gjitha pjesë të të njëjtit puzzle, dhe ashtu tok, ato ruajtën fizionominë e tyre "rinore" edhe në vitet e errëta të komunizmit, madje, duke shërbyer edhe si sfond inspirues e domethënës toponimik edhe për krijime të tjera mbresëlënëse të kinematografisë shqiptare, të gjitha të dedikuara rinisë. Kujtoj këtu filmin e shkëlqyer "Në çdo stinë", i xhiruar në këto ambiente (skena e patinave, që ajme sot është e pamundur të përjetohet falë çadrës megalomane aty përbri).

Vlera e tij lidhet pra pazgjidhshëm me unitetin arkitektonik-formal që ky shesh ofron, e rrjedhimisht çdo ndërhyrje në të, thërret për profesionalizëm të lartë dhe kalibrim të pashoq energjish, e sidomos për njohje të thellë e dritë largpamëse vijueshmërie.

Ndërsa përpjekja për të kondensuar aty edhe vlera të tjera, që do të meritonin një vend të tyrin apostafat, me të gjitha nderet e hijeshinë që ato kërkojnë, shpreh edhe njëherë qartë "prakticitetin" absurd për të ndryrë në të njëjtin vend vlera e simbole që zor se do të qëndronin bashkë në një situatë normale.

Po sot e gjithë ditën, përpos problemit dramatik të vorbullës së trafikut, panaireve stinore të karakterit "Luna Park", kioskëzimit absurd e nevrastenik peshqesh i këtij 20 vjeçari të fundit, degradimit të pashmangshëm nga lënia pas dore, marrjes së vendimit në formë diktati, si surrogat të ligjeve për bashkëpunim reciprok e për autonomi vendore, i shtohet edhe absurdi që aty ku kemi të realizuara, ende, vlerat më të larta arkitektonike të kombit, për mungesë parash, të realizojmë improvizime amatore, të paqëllimshme në vetvete por të dëmshme e për dy lekë.
Në pritje të një konkursi ndërkombëtar e kombëtar gjithëpërfshirës, që do të përcaktojë një herë e mirë (të shpresojmë) fatet dhe ardhmërinë e këtij sheshi, kostoja e kësaj ndërhyrjeje do të rëndonte gjithçka e pafund.

Sa për kujtesë, në atë çka realisht do të ndodhë në këtë kuadro surrealiste, imagjinoni, përmendorja dhe muzeu i Nënë Terezës rrethuar dhe impostuar bri për bri, me arkitekturë De Kirikjane (De Chirico - piktor italian metafizik) prej marshi fashist!!!

Por çka është në ardhmëri dhe nuk ka ndodhur, e për rrjedhojë me ende shpresë për t'u menduar.

Por ka edhe më keq.

Tirana prej muajsh përjeton nën sytë e saj të lëbyrur, realizimin e një ngrehine të çuditshme e që për nga forma i ngjan një agjinareje gjigante mu në zemër të Sheshit Italia. Objekti shpërfill çdo gjë si të ishte veçse një përmendore e egos së vet. Shpërfill së pari arkitekturën me të cilën rrethohet, si të thoshte rëndom e me një dialekt brutal "hapma pak krahun se këtu zot jam unë..."

E së dyti, e vendosur aty në kundërshtim flagrant, shpërfill haptazi çdo plan urbanistik të miratuar dhe ende në fuqi.

Është e dhimbshme dhe e pafalshme edhe një herë sesi arkitektët vetë i lejojnë vetes realizime të këtij lloji që cenojnë hapur çdo normë të etikës dhe të deontologjisë profesionale.

Duke nisur me shembujt që u dhanë më lart, e për të ardhur deri tek ndërtimi që mbin çuditshëm si egjër në mes të fushës me grurë, shuplakës së përflakur drejtpërsëdrejti të mungesës së autoriteteve, të ligjit që duhet të mbizotërojë aty ku konsiderohet se ka shtet, i mbivendoset krenaria e shkelur me këmbë e gati e përdhunuar, e koshiencës intelektuale e profesionale arkitektonike-urbane shqiptare e mbarëkombëtare.

Ky objekt në zymti, shëmti e fodullëk është tregues i drejtpërdrejte i asaj që dhimbshëm vazhdon të jetë perverse në këtë vend. Ose më saktë, është një parafrazim real e i gjendur i shprehjes së urtë popullore:
Gjej shesh e bëj përshesh.

nga ALBANA TOLLKUÇI - gaz. Shekulli